Grzybica jamy ustnej u dziecka, znana też jako pleśniawki, jest schorzeniem, które może niepokoić rodziców i opiekunów. Tym bardziej gdy okazuje się, że zakażenie grzybicze częściej atakuje właśnie noworodki i niemowlęta niż osoby dorosłe [1]. Czy kandydoza błony śluzowej jamy ustnej jest zagrożeniem dla zdrowia dziecka? Sprawdź.
Spis treści:
- Co wywołuje grzybicze zapalenie jamy ustnej?
- Jakie są objawy grzybicy jamy ustnej u dziecka?
- Jakie są przyczyny grzybicy jamy ustnej u dzieci?
- Czy grzybica w jamie ustnej może być groźna dla dziecka?
- Jak przebiega leczenie grzybicy jamy ustnej u dzieci?
Co wywołuje grzybicze zapalenie jamy ustnej?
Grzybica jamy ustnej może dotknąć każdego bez względu na wiek. Jednak ze względu na częstość diagnozowania tej przypadłości w opiece pediatrycznej [1], warto zwrócić uwagę na jej podłoże oraz skutki u dzieci.
Kandydoza jamy ustnej wywołana jest przez grzyby z rzędu drożdżaków, rodzaju Candida. Najczęściej diagnozowany gatunek to grzyb Candida albicans, którego obecność stwierdza się u ok. 65% dzieci [2]. Wchodzi on w skład fizjologicznej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym, oddechowym, w układzie moczowo-płciowym oraz skóry [1].
Najprostszy podział zakażeń grzybiczych jamy ustnej obejmuje takie rodzaje jak [3]:
- kandydoza ostra rzekomobłoniasta zwana u niemowląt pleśniawkami;
- kandydoza ostra zanikowa nazywana też poantybiotykową lub rumieniową;
- kandydoza o charakterze przewlekłym;
- kandydoza przewlekła śluzówkowo-skórna.
Należy podkreślić, że jednocześnie w jamie ustnej mogą występować różne typy grzybicy [3].
Jakie są objawy grzybicy jamy ustnej u dziecka?
Podczas diagnozowania grzybicy pod uwagę brane są głównie zmiany w obrębie jamy ustnej. Charakterystyczne objawy kandydozy u dzieci to przede wszystkim [1, 2]:
- białe grudki w jamie ustnej – zauważalne są białe naloty na języku, dziąsłach, podniebieniu, a nawet po wewnętrznej stronie policzków dziecka, których konsystencja przypomina zsiadłe mleko;
- rozdrażnienie i dyskomfort – dziecko może być marudne, odmawiać jedzenia i mieć trudności z ssaniem piersi z powodu odczuwania bólu;
- nieprawidłowa śluzówka – zmian grzybiczych nie można usunąć albo przychodzi to z trudnością, a pod usuniętym nalotem znajduje się podrażniona, zaczerwieniona śluzówka;
- zmiany mogące krwawić – w cięższych przypadkach po usunięciu pleśniawki, błona śluzowa w jamie ustnej może ulec podrażnieniu do tego stopnia, że zacznie krwawić.
Zdarza się, że grzybica jamy ustnej atakuje również usta dziecka. Ich zapalenie potocznie nazywane zajadami powoduje duży dyskomfort i objawia się pękaniem, zaczerwienieniem oraz powstawaniem bolesnych nadżerek w kącikach warg [1].
Jakie są przyczyny grzybicy jamy ustnej u dzieci?
Kandydoza może wystąpić u dzieci z różnych powodów. Główną przyczyną, zwłaszcza u noworodków i niemowląt, jest niedojrzałość ich układu odpornościowego, który nie ma jeszcze zdolności zwalczania niektórych mikroorganizmów [4]. Istnieje również ryzyko, że matki, które w czasie ciąży lub porodu miały infekcję wywołaną przez drożdżaki z rodzaju Candida, przekażą ją swojemu dziecku, co spowoduje powstanie pleśniawek jamy ustnej [2].
U zdecydowanej większości ludzi, w tym u dzieci, grzyby Candida naturalnie występują w jamie ustnej i przewodzie pokarmowym, a ich obecność jest uważana za normalny proces rozwoju. Ilość tego grzyba w organizmie jest zatem kontrolowana przez zdrowy układ odpornościowy i obecność korzystnych bakterii. Istnieją jednak czynniki ryzyka grzybicy jamy ustnej u dzieci, które doprowadzają do niekontrolowanego namnażania się tych patogenów. Są to np. [1, 2, 4]:
- niska masa urodzeniowa;
- wcześniactwo;
- cukrzyca;
- zaburzenia odporności;
- częste leczenie antybiotykami;
- leki immunosupresyjne i sterydy;
- obecność cewników centralnych;
- nowotwory;
- niedobory pokarmowe (głównie żelaza i witaminy B12);
- zakażenia wirusem HIV;
- oparzenia;
- zmiany grzybicze u matki w obrębie sutków podczas karmienia piersią.
Czy grzybica w jamie ustnej może być groźna dla dziecka?
Nieleczona kandydoza może być niebezpieczna dla zdrowia dziecka. Przede wszystkim może dochodzić do ciężkiego, nawrotowego przebiegu zakażeń [1]. Przewlekłe formy grzybicy u dzieci najczęściej atakują kąciki ust, co w przypadku długotrwałego zapalenia może prowadzić do powstawania ziarninowych nadżerek, które trzeba usuwać chirurgicznie [2].
Co więcej, niekontrolowany rozrost grzyba Candida znacznie obniża odporność i może skutkować rozprzestrzenieniem się choroby na inne części ciała. Dziecko może chorować na grzybicze zapalenie gardła, żołądka, jelit itp. Ponadto obecność pleśniawek może być sygnałem ostrzegawczym świadczącym o złej higienie jamy ustnej, smoczków, butelek itp., co stwarza środowisko sprzyjające rozwojowi bakterii [2]. W rezultacie istnieje ryzyko rozwinięcia się innych patologii, takich jak próchnica lub zapalenie dziąseł, które mogą doprowadzić do przedwczesnej utraty zębów mlecznych.
Jak przebiega leczenie grzybicy jamy ustnej u dzieci?
W leczeniu noworodków i niemowląt oraz przy łagodniejszych postaciach kandydozy stosuje się roztwór nystatyny. Preparat ma postać zawiesiny i działa miejscowo. Nie wchodzi w interakcje z innymi lekami, jest bezpieczny i nie wchłania się z przewodu pokarmowego. W cięższych przypadkach, gdy zmiany nawracają, są uporczywe, a leczenie nystatyną nie przyniosło rezultatów, lekarz przepisuje inne leki przeciwgrzybiczne, najczęściej flukonazol [1. 4].
Priorytetem w wyleczeniu kandydozy u dzieci jest nie tylko leczenie miejscowe, ale także wyeliminowanie lub złagodzenie wszelkich możliwych do zidentyfikowania czynników ryzyka. Dlatego niezbędne jest dbanie o higienę jamy ustnej, a także podawanych dziecku smoków, butelek itp. Niezbędna jest także zdrowa dieta bazująca na delikatnych, niepodrażniających śluzówki posiłkach.
Jeśli objawy pleśniawek nie ustąpią pomimo odpowiedniego leczenia, należy porozmawiać z pediatrą, gdyż mogą być oznaką innego problemu zdrowotnego [4].
Najczęściej zadawane pytania dotyczące grzybicy jamy ustnej u dzieci:
1. Jakie leczenie domowe pomaga na pleśniawki?
Domowe sposoby na grzybicę jamy ustnej obejmują płukanie jamy ustnej np. roztworem z soli. Nie można pomijać pędzlowania jamy ustnej preparatami zaleconymi przez lekarza. Można również sięgnąć po tabletki do ssania, które wykazują działanie lecznicze w przypadku zakażeń grzybiczych jamy ustnej. Jednym z leków o działaniu przeciwgrzybiczym i przeciwpierwotniakowym jest Chlorchinaldin o przyjemnym smaku czarnej porzeczki [5].
2. Czym objawia się grzybica jamy ustnej u dzieci?
Niepokojące objawy kandydozy jamy ustnej to białe, trudne do usunięcia plamki na błonie śluzowej w jamie ustnej. Wyglądem przypominają strzępki zsiadłego mleka. Po ich usunięcia pozostaje zaczerwieniona, bolesna zmiana.
3. Jak zapobiegać kandydozie jamy ustnej u dzieci?
By nie dopuścić do rozwoju grzybicy jamy ustnej, należy dbać o higienę. Czyszczenie buzi dziecka czystą ściereczką i wodą po karmieniu pomaga usunąć resztki mleka, które mogą stać się pożywieniem dla grzybów. U starszych dzieci ważne jest regularne szczotkowanie zębów. Istotna jest także higiena rąk oraz smoczków, butelek i naczyń, z których korzysta dziecko. Natomiast podczas karmienia piersią trzeba dbać o czystość i suchość brodawek.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
[1] Neuman-Łaniec M., Postępowanie w grzybicy jamy ustnej u dzieci w codziennej praktyce lekarza, Terapia 3/2016, s. 65-67.
[2] Lorkowska-Zawicka B., Grzybicze zapalenie jamy ustnej, 2014, witryna internetowa: https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/gardlo_i_krtan/107527,grzybicze-zapalenie-jamy-ustnej (dostęp: 06.03.2025).
[3] Szulc M., Grzybicze zapalnie jamy ustnej, 2020, witryna internetowa: https://podyplomie.pl/medycyna/35398,grzybicze-zapalenie-jamy-ustnej (dostęp: 06.03.2025).
[4] Kuchar E., Pleśniawki jamy ustnej u niemowląt, witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/93161,plesniawki-jamy-ustnej-u-niemowlat (dostęp: 06.03.2025).
[5] Witryna internetowa: https://www.chlorchinaldin.pl/chlorchinaldin-o-smaku-czarnej-porzeczki/
