Grzybica jamy ustnej – wszystko, co musisz wiedzieć o kandydozie

Czy wiesz, że w ludzkim organizmie naturalnie bytują drożdżaki z rodzaju Candida? Ich obecność często nie powoduje żadnych problemów zdrowotnych, jednak – gdy pojawią się sprzyjające warunki – te niepozorne mikroorganizmy mogą stać się przyczyną poważnych infekcji, takich jak kandydoza. [1] Dowiedz się, jakie są objawy grzybicy jamy ustnej oraz jak wygląda diagnostyka i leczenie.

Spis treści:

• Czym jest grzybica jamy ustnej?
• Kandydoza jamy ustnej – rodzaje
• Czynniki ryzyka i przyczyny grzybicy jamy ustnej
• Objawy kandydozy jamy ustnej
• Zakażenie grzybicze jamy ustnej – sposoby diagnostyki
• Jak leczy się grzybicę jamy ustnej?

Czym jest grzybica jamy ustnej?

Kandydoza, czyli grzybica jamy ustnej, to infekcja grzybicza wywołana przez drożdżaki z rodzaju Candida. Co ciekawe, rodzaj Candida obejmuje ponad 150 gatunków, ale tylko 9 z nich odpowiada za stan chorobowy u ludzi. Kandydozę jamy ustnej najczęściej wywołuje Candida albicans. U zdrowych osób te mikroorganizmy występują naturalnie – jako część flory fizjologicznej jamy ustnej.[1]

Kandydoza jamy ustnej – rodzaje

Kandydoza jamy ustnej może przybierać różne formy, ale wyróżnia się dwa główne typy infekcji: ostra i przewlekła.

Ostre kandydozy rozwijają się szybko i wykazują wyraźne objawy. Przykładem jest kandydoza rzekomobłoniasta, występująca często jako pleśniawka u niemowląt lub u osób z obniżoną odpornością, oraz ostra grzybica rumieniowa. Przewlekłe formy kandydozy rozwijają się wolniej i mogą być trudniejsze do leczenia. Do najczęstszych z nich należy przewlekła kandydoza rumieniowa, spotykana głównie u osób noszących protezy zębowe, które nie są odpowiednio czyszczone.

Grzybica jamy ustnej może mieć także postać kątowego zapalenia warg z pęknięciami oraz przewlekłej kandydozy rozrostowej, często diagnozowanej u palaczy. Istnieją także rzadkie formy, takie jak romboidalne zapalenie środkowej części języka czy przewlekła postać śluzówkowo-skórna, która obejmuje błony śluzowe, skórę i paznokcie. [2]

Czynniki ryzyka i przyczyny grzybicy jamy ustnej

Drożdżyca jamy ustnej jest wywoływana przez grzyby z rodzaju Candida. Te mikroorganizmy mogą występować na skórze, błonach śluzowych, a także w przewodzie pokarmowym i pochwie. W normalnych warunkach ich ilość jest kontrolowana przez układ odpornościowy i naturalną florę bakteryjną, ale pewne czynniki mogą sprzyjać ich nadmiernemu namnażaniu. Czynniki miejscowe obejmują: [3]

• zaburzenia funkcji gruczołów ślinowych (kserostomia);
• noszenie protez zębowych – zwłaszcza gdy są źle dopasowane, noszone przez całą dobę lub gdy higiena jest niewystarczająca;
• stosowanie steroidowych leków wziewnych, które mogą osłabiać lokalną odporność błon śluzowych.

Osoby, które szczególnie są narażone na grzybicze zapalenie jamy ustnej o podłożu ogólnoustrojowym, to najczęściej pacjenci z obniżoną odpornością, jak w przypadku HIV/AIDS, nowotworów czy cukrzycy. Ten rodzaj infekcji grzybiczej częściej występuje także u noworodków i osób starszych. Czynniki ryzyka obejmują stosowanie antybiotyków, które niszczą naturalną mikroflorę jamy ustnej, dietę bogatą w cukry – sprzyjającą namnażaniu drożdżaków z rodzaju Candida, palenie tytoniu, osłabiające błony śluzowe oraz niedobory witamin z grupy B. [3]

Objawy kandydozy jamy ustnej

Symptomy grzybicy jamy ustnej mogą być złożone i różnić się, w zależności od rodzaju infekcji. Charakterystyczne objawy, które powinny być dla Ciebie alarmujące, to: [2]

• biały nalot na języku i podniebieniu, przypominający zsiadłe mleko lub grudki, który można delikatnie usunąć, odsłaniając zaczerwienioną i czasem krwawiącą powierzchnię;
• zaczerwienienie jamy ustnej, które może występować na języku, podniebieniu czy policzkach; zazwyczaj są gładkie, a czasem bolesne;
• pęknięcia w kącikach ust, które mogą pękać, krwawić i utrudniać jedzenie oraz mówienie;
• pieczenie i ból nasilający się podczas jedzenia pikantnych lub kwaśnych potraw;
• nieprzyjemny zapach z ust.

W zaawansowanych przypadkach nabłonek błony śluzowej ulega złuszczeniu, powodując bolesne nadżerki. U niektórych osób, szczególnie z niedoczynnością ślinianek lub używających protez, może pojawić się suchość w ustach. [2]

Jeśli rozpoznasz u siebie te objawy – nie wahaj się skonsultować z lekarzem. Specjalista, za pomocą metod diagnostycznych, będzie w stanie zaplanować odpowiednie leczenie.

Zakażenie grzybicze jamy ustnej – sposoby diagnostyki

Rozpoznanie grzybicy jamy ustnej rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz badania fizykalnego. Lekarz może zlecić badanie mykologiczne. Polega ono na pobraniu wymazu ze zmian w obrębie jamie ustnej i wykonanie posiewu w celu identyfikacji gatunku Candida. Mikroskopowa ocena wymazu pozwala rozróżnić strzępki grzybni. W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy nawracających infekcjach, konieczne może być poszukiwanie chorób współistniejących, takich jak cukrzyca czy niedobory witamin. [1,3]

Jak leczy się grzybicę jamy ustnej?

Skuteczne sposoby leczenia grzybicy jamy ustnej zależą od jej nasilenia oraz obecności czynników ryzyka. W lżejszych przypadkach stosuje się leczenie miejscowe, polegające na stosowaniu leków przeciwgrzybiczych, takich jak nystatyna w zawiesinie czy klotrimazol w tabletkach do ssania. W cięższych infekcjach konieczne może być stosowanie preparatów doustnych lub dożylnych, zawierających m.in. flukonazol czy itrakonazol. [1,3]

Najczęściej zadawane pytania dotyczące grzybicy jamy ustnej:

Czy istnieją domowe sposoby na grzybicę jamy ustnej?

Tak. Aby zwalczyć objawy grzybicy, niezbędna może się okazać konsultacja z lekarzem, który zaleci leki o działaniu przeciwgrzybiczym. Tym, o co możesz zadbać we własnym zakresie w trakcie leczenia, jest odpowiednia higiena jamy ustnej oraz eliminacja czynników sprzyjających, takich jak nieprawidłowo dopasowane protezy czy palenie papierosów. [1,3]

Jakie mogą być następstwa nieleczonej kandydozy jamy ustnej?

Kandydoza jamy ustnej i gardła może prowadzić do rozwoju infekcji w kolejnych odcinkach przewodu pokarmowego. W niektórych przypadkach jej następstwem jest grzybica przełyku. Objawia się ona bólem podczas jedzenia i picia oraz trudnościami w przełykaniu. Może jej towarzyszyć ból za mostkiem i w nadbrzuszu oraz podwyższona temperatura. Do rzadkich powikłań należą: krwawienie, perforacja czy rozsiew zakażenia. [1]

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

[1] Rogalski, P. (2010). Kandydoza przewodu pokarmowego-fakty i mity. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 2(3), 87-97.

[2] Szulc M., Grzybicze zapalenie jamy ustnej, Medycyna po Dyplomie 2020/11: https://podyplomie.pl/medycyna/35398,grzybicze-zapalenie-jamy-ustnej [Dostęp online 29.12.2024]

[3] A Akpan, R Morgan, Oral candidiasis, Postgraduate Medical Journal, Volume 78, Issue 922, August 2002, Pages 455 459, https://doi.org/10.1136/pmj.78.922.455

Redakcja

Treści są pisane przez Redakcję serwisu na bazie wiarygodnych materiałów, zamieszczonych w sekcji Bibliografia. Od wielu lat zajmujemy się tematyką zdrowotną, szczególnie tematem infekcji jamy ustnej i gardła.