Angina Ludwiga, czyli ropowica dna jamy ustnej to rzadka, ale poważna postać ropowicy. Stan chorego najczęściej wymaga leczenia szpitalnego. Co atakuje ta choroba? Jakie daje objawy? Dlaczego w ogóle się pojawia i jak ją leczyć? Zapoznaj się z kompleksowym przewodnikiem o anginie Ludwiga.
Spis treści:
- Angina Ludwiga – co to za choroba?
- Objawy anginy Ludwiga – po czym ją rozpoznać?
- Etiologia ropowicy dna jamy ustnej – co ją powoduje?
- Przebieg anginy Ludwiga – jak postępuje proces zapalny?
- Leczenie anginy Ludwiga – jak pokonać ropowicę dna jamy ustnej?
Angina Ludwiga – co to za choroba?
Angina Ludwiga to choroba opisana po raz pierwszy w 1836 roku przez niemieckiego lekarza Wilhelma Friedricha von Ludwiga. W tamtym czasie stanowiła ona często śmiertelne zagrożenie. Przed wynalezieniem antybiotyków z powodu anginy Ludwiga umierało ok. 50% pacjentów [1].
Angina Ludwiga to ropowica, czyli postać rozlanego, ostrego, ropnego stanu zapalnego luźnej tkanki łącznej, dotykającego jednocześnie kilku przestrzeni. W tym przypadku proces chorobowy jest ciężki i obejmuje postępujące zgorzelinowe zapalenie tkanki łącznej i obrzęk tkanek miękkich dna jamy ustnej oraz szyi. Atakuje przestrzeń podjęzykową, podżuchwową i przygardłową [2].
Objawy anginy Ludwiga – po czym ją rozpoznać?
W przypadku anginy Ludwiga najczęściej zgłaszanymi objawami są gorączka, zmęczenie, dreszcze i osłabienie [3]. Pojawiają się także bóle zębów i jamy ustnej, obrzęk dna jamy ustnej, szyi i obrzęk języka. Pacjent nie może przełykać pokarmu lub odczuwa ból podczas połykania. Język może przemieszczać się ku górze, co blokuje prawidłowy przepływ powietrza przez górne drogi oddechowe [2].
Inne objawy, których może doświadczyć chory z ropowicą dna jamy ustnej to [2, 3]:
- ból i sztywność karku;
- ból gardła;
- nadmierne ślinienie się;
- szczękościsk (zmniejszone możliwości otwarcia szczęki);
- problemy z mówieniem: chrypka lub bełkotliwa wymowa;
- ból ucha;
- tkliwość podbródkowa i podżuchwowa;
- objawy infekcji jamy ustnej.
Ciężkie przypadki anginy Ludwiga lub nieleczona choroba mogą powodować objawy takie jak:
- ból w klatce piersiowej;
- utrudnione oddychanie oraz duszności;
- splątanie i trudności w logicznym myśleniu;
- ciężkie odwodnienie.
Etiologia ropowicy dna jamy ustnej – co ją powoduje?
Anginę Ludwiga wywołują głównie bakterie rozwijające się w jamie ustnej w wyniku infekcji zębów lub nieprawidłowej higieny. Jednak za ponad 70% przypadków odpowiedzialne są zakażenia zębów trzonowych żuchwy (ropnie), zwłaszcza drugich i trzecich, rzadziej przedtrzonowych oraz kłów [2]. Bakterie paciorkowce i gronkowce to najczęstsze rodzaje bakterii, które prowadzą do anginy Ludwiga.
Inne przyczyny tej postaci ropowicy to m.in. [1, 3]:
- powikłanie po przekłuciu (np. kolczyk na języku);
- skaleczenie jamy ustnej;
- złamanie żuchwy;
- intubacja;
- zapalenie kości i szpiku;
- ropnie okołomigdałkowe lub okołogardłowe;
- zapalenie ślinianki okolicy podżuchwowej;
- zapalenie ucha środkowego;
- zakażone torbiele tarczycy;
- nowotwór złośliwy jamy ustnej.
Przebieg anginy Ludwiga – jak postępuje proces zapalny?
Angina Ludwiga zwykle rozpoczyna się na dnie błony śluzowej jamy ustnej. Dość szybko rozprzestrzenia się do przestrzeni podżuchwowej, co ułatwia budowa anatomiczna jamy ustnej. Mięsień żuchwowo-gnykowy dzieli dno jamy ustnej na dwie przestrzenie: podjęzykową nad mięśniem i podżuchwową pod mięśniem. Korzenie zębów trzonowych żuchwy znajdują się niżej od przyczepu mięśnia żuchwowo-gnykowego, co sprzyja szybkiemu rozprzestrzenianiu się infekcji zębopochodnych do przestrzeni podżuchwowej [3].
Postępujący proces zapalny w tych dwóch przestrzeniach może doprowadzić do powiększenia lub uniesienia języka i zablokowania dróg oddechowych. Zakażenie może również powodować obrzęk struktur dróg oddechowych (zapalenie nagłośni, strun głosowych i fałdów nagłośniowych), który czasami pojawia się już pół godziny po wystąpienia pierwszych objawów. Ropowica dna jamy ustnej może ostatecznie rozprzestrzenić się na przestrzeń przygardłową, przestrzeń zagardłową i śródpiersie górne oraz na szyję [3].
Leczenie anginy Ludwiga – jak pokonać ropowicę dna jamy ustnej?
Angina Ludwiga to poważna infekcja, która wymaga natychmiastowego leczenia, aby opanować stan zapalny i zapewnić drożność dróg oddechowych. Pierwszym krokiem jest właśnie sprawdzenie, czy pacjent może prawidłowo oddychać. Jeśli oddychanie jest częściowo ograniczone, można podawać tlen rurką przez usta lub nos. Jednak w sytuacji poważnych zaburzeń oddychania bezwzględnym wskazaniem do hospitalizacji jest niemożność zaczerpnięcia oddechu. Wówczas wykonuje się zabieg chirurgiczny tracheotomii, polegający na umieszczeniu rurki oddechowej w tchawicy [1].
Oczywiście podstawą leczenia ropowicy w większości przypadków jest usunięcie źródła infekcji zębopochodnych, czyli [2]:
- drenaż wydzieliny ropnej;
- usunięcie przyczyny zapalenia np. ekstrakcja zęba przyczynowego;
- leczenie próchnicy zębów (np. leczenie kanałowe w gabinecie stomatologicznym, jeżeli możliwe jest uniknięcie usunięcia zęba).
Kolejne kroki obejmują kontrolę infekcji za pomocą leczenia farmakologicznego. Konieczne jest zazwyczaj stosowanie antybiotyków, by uniknąć powikłań [3] oraz odpowiednia terapia przeciwbólowa. Często niezbędna jest hospitalizacja i dożylne podawanie leków oraz płynów w celu nawodnienia pacjenta [2].
Najczęściej zadawane pytania o anginę Ludwiga:
1. Diagnoza – jak lekarz rozpoznaje anginę Ludwiga?
Anginę Ludwiga rozpoznaje się przede wszystkim na podstawie oceny klinicznej. Lekarz przeprowadza badanie fizykalne. Sprawdza szyję, szczękę, węzły chłonne, wnętrze jamy ustnej, klatkę piersiową i płuca. W większości przypadków to badanie wystarcza do rozpoznania objawów i postawienia diagnozy. Jeśli jednak lekarz nie może dokonać jednoznacznego rozpoznania, może zlecić badanie krwi i posiew śliny w celu sprawdzenia obecności bakterii. Może również wystawić skierowanie na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny z kontrastem. Skanują one usta, szyję i szczękę w poszukiwaniu obrazów obrzęku, ropy lub stanu zapalnego. W wykrywaniu anginy Ludwiga i ocenie dróg oddechowych może pomóc również badanie USG [3].
2. Co sprzyja ropnemu zapaleniu dna jamy ustnej?
Do czynników predysponujących zalicza się przede wszystkim nieprawidłową higienę jamy ustnej, próchnicę i niedawne leczenie stomatologiczne. W większości przypadków angina Ludwiga rozwija się u wcześniej zdrowych pacjentów, chociaż jej pojawieniu się sprzyjają: cukrzyca, nadużywanie alkoholu, niedożywienie oraz przypadki zaburzonej odporności (np. u pacjentów z AIDS lub po przeszczepieniu narządu).
Bibliografia:
[1] Candamourty R i in., Ludwig’s Angina – An emergency: A case report with literature review. J Nat Sci Biol Med. 2012 Jul;3(2):206-208. [2] Piekoszewska-Ziętek P. i in., Infekcje zębopochodne – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia 2016; 21(2): 120-134. [3] Jason An i in., Ludwig Angina, 2023 (witryna internetowa: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482354/ (dostęp: 06.03.2024)).
