Chrypka, drapanie, swędzenie, a także ostry ból gardła po przebudzeniu i w nocy. To przypadłości, które zakłócają spokojny sen i często utrudniają codzienne funkcjonowanie. Dowiedz się, dlaczego nie warto ich lekceważyć. Poznaj możliwe przyczyny nawracającego bólu gardła oraz metody leczenia.
Spis treści:
- Ból gardła i towarzyszące objawy
- Dlaczego ból gardła w nocy może się nasilać?
- Suche powietrze – jak sobie z nim radzić?
- Alergia i przewlekły nieżyt nosa
- Angina alergiczna
- Refluks a podrażnienie gardła lub krtani
- Ból gardła spowodowany infekcją bakteryjną lub wirusową
- Domowe sposoby i zapobieganie bólowi gardła w nocy
Ból gardła i towarzyszące objawy
Ból gardła jest powszechnym objawem, który często jako pierwszy zwiastuje rozwijającą się infekcję górnych dróg oddechowych, przeziębienie czy grypę. Objawy bólu w tych okolicach mogą obejmować łaskotanie, drapanie, suchość w gardle, a czasem obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej gardła. Silny ból gardła, szczególnie jeśli jest jednostronny i towarzyszą mu trudności w połykaniu oraz nieprzyjemny zapach z ust, może sugerować poważniejsze schorzenia, takie jak angina lub mononukleoza. [1] [3]
Dlaczego ból gardła w nocy może się nasilać?
Ból gardła może nasilać się w nocy z kilku powodów. Są one związane zarówno z warunkami panującymi w otoczeniu, jak i z fizjologią ciała.
- Suche powietrze – prowadzi do wysuszenia błon śluzowych gardła, powodując uczucie podrażnienia, a nawet ból.
- Katar spływający do gardła – w ciągu dnia alergeny, zanieczyszczenia i inne drażniące substancje gromadzą się we wnętrzu nosa, a podczas snu substancje te mogą migrować wraz ze śluzem do gardła.
- Refluks żołądkowo-przełykowy – pozycja leżąca sprzyja cofaniu się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Objawy refluksu często nasilają, powodując pieczenie, podrażnienie i drapanie w gardle w nocy. [2]
Suche powietrze – jak sobie z nim radzić?
Jednym z głównych winowajców nocnego bólu gardła jest suche powietrze. W sezonie letnim za nadmierne przesuszenie powietrza odpowiada zwykle klimatyzacja, a okresie zimowym – ogrzewanie. Wówczas poziom wilgotności w otoczeniu znacznie spada. To może prowadzić do wysuszenia gardła, potęgując uczucie podrażnienia i dyskomfortu, szczególnie podczas przełykania śliny. Objawy nasilają się szczególnie w nocy, gdy oddech jest głęboki i często oddychamy przez usta. Aby temu zaradzić, warto używać nawilżacza powietrza w sypialni i spożywać dużo wody przed snem. Pomocne może być także stosowanie pastylek do ssania lub sprayu nawilżającego gardło.
Alergia i przewlekły nieżyt nosa
Przewlekły nieżyt nosa o podłożu bakteryjnym, wirusowym lub spowodowany alergią to przypadłość, której częstą konsekwencją jest ból gardła. W pozycji leżącej wydzielina spływa po tylnej ścianie gardła – a wraz z nią chorobotwórcze drobnoustroje lub alergeny. Prowadzi to do podrażnienia, bólu, a nawet rozwoju stanu zapalnego gardła.
Leczenie alergii i nieżytu nosa obejmuje unikanie alergenów, stosowanie leków przeciwhistaminowych, płukanie nosa solą fizjologiczną oraz w niektórych przypadkach – stosowanie preparatów z glikokortykosteroidami. [2]
Angina alergiczna
Angina alergiczna, nazywana także zespołem alergicznego zapalenia gardła dolnego, jest reakcją na alergeny takie jak orzechy, marchew czy jaja. Objawia się nabrzmieniem i suchością gardła oraz problemami z przełykaniem. Brak gorączki i obecność innych objawów alergii, takich jak alergiczny nieżyt nosa, pomagają odróżnić ją od infekcji bakteryjnej czy wirusowej. Leczenie polega na unikaniu alergenów i stosowaniu leków antyhistaminowych. [4]
Refluks a podrażnienie gardła lub krtani
Choroba refluksowa przełyku polega na zarzucaniu treści pokarmowej, która wraca do przełyku wraz z enzymami trawiennymi i kwasem żołądkowym. Objawy refluksu obejmują m.in. zgagę, kwaśny smak w ustach, kaszel, poranną chrypkę oraz ból gardła. Dolegliwości nasilają się bezpośrednio po posiłku – szczególnie tłustym, przyjmowaniu pozycji na wznak czy podczas pochylania się. Ponieważ jest to przypadłość o charakterze przewlekłym, konieczne jest odpowiednie leczenie. Zwykle obejmuje zmiany w diecie i trybie życia, stosowanie leków zobojętniających kwas, inhibitorów pompy protonowej czy blokerów receptorów histaminowych H2. [5]
Ból gardła spowodowany infekcją bakteryjną lub wirusową
Najczęstszą przyczyną bólu gardła są infekcje wirusowe. Stanowią około 70-85% przyczyn ostrego zapalenia gardła i migdałków u dzieci i 90-95% u dorosłych. Wśród wirusów, które mogą wywołać ból gardła, znajdują się m.in. rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy. Infekcje bakteryjne, głównie spowodowane przez paciorkowce, są rzadsze, ale mogą powodować intensywny ból gardła, często z towarzyszącą gorączką i powiększonymi węzłami chłonnymi szyjnymi. [1] Postępowanie w przypadku bólu gardła wywołanego infekcją wirusową polega na leczeniu objawowym, mającym na celu zmniejszenie bólu i stanu zapalnego oraz obkurczenie śluzówki. W przypadku infekcji bakteryjnej najczęściej wdrażana jest antybiotykoterapia. [1]
Domowe sposoby i zapobieganie bólowi gardła w nocy
Wybranie najbardziej skutecznej metody na ból gardła powinno zacząć się od znalezienia przyczyny. Jeśli za dolegliwości odpowiadają infekcje czy alergie, niezbędne może się okazać zastosowanie leczenia farmakologicznego. Istnieje jednak kilka sposobów, które znacznie poprawiają komfort podczas snu i pomagają zredukować dokuczliwość objawów.
- Używaj nawilżacza powietrza, aby utrzymać odpowiedni poziom wilgotności w pomieszczeniu (40%-60%). [2]
- Zadbaj o odpowiednią poduszkę, aby poprawić swoją pozycję podczas snu. To może pomóc w przypadku dolegliwości związanych z refluksem. Unikaj także ciężkich posiłków, kofeiny i kwaśnych pokarmów. [2]
- Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu w ciągu dnia, aby utrzymać nawilżenie błon śluzowych. [2]
- Stosuj dostępne bez recepty wyroby medyczne, które pomogą nawilżyć gardło i złagodzić podrażnienia. [2] W przypadku bólu wynikającego ze stanu zapalnego możesz zastosować także leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Należą do nich np. leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), m.in. Inaldin - lek przeznaczony do stosowania miejscowego. [6]
- Unikaj czynników drażniących, takich jak palenie tytoniu czy spożywanie alkoholu. [2]
Najczęściej zadawane pytania dotyczące bólu gardła:
Kiedy zgłosić się do lekarza z bólem gardła?
Jeśli ból gardła utrzymuje się, nasila lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy, takie jak gorączka czy trudności w oddychaniu, to sygnał, aby skonsultować się z lekarzem w celu dokładnej diagnozy i odpowiedniego leczenia. Jednostronny, narastający ból gardła bez objawów infekcji może wskazywać na poważne choroby, w tym nowotwory i wymaga natychmiastowej konsultacji. [3]
Do jakiego specjalisty należy się udać z bólem gardła?
W przypadku pierwszych objawów bólu gardła najpierw warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu (lekarza rodzinnego), który przeprowadzi wstępną ocenę na podstawie wywiadu i oględzin. Jeśli istnieje potrzeba bardziej szczegółowej diagnozy lub specjalistycznego leczenia, lekarz rodzinny może skierować pacjenta do specjalisty – lekarza laryngologa.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
[1] Kalicki B. i in., Ból gardła – kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?, Klinika Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie: https://search.proquest.com/openview/8ca2c28e0a1cf9cd4173f8dd469091c5/1?pq-origsite=gscholar&cbl=5540465
[2] American Family Care, Why Does My Sore Throat Get Worse at Night?, Urgent Care: https://www.afcurgentcare.com/cedar-grove/blog/why-does-my-sore-throat-get-worse-at-night/
[3] Wiercińska M., Ból gardła – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby, Medycyna praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/grypa/lista/99255,przyczyny-przewleklego-lub-nawracajacego-bolu-gardla
[4] Byrska M., Alergiczne zapalenie gardła – czym jest angina alergiczna?, Wykryj anginę: https://wykryjangine.pl/alergiczne-zapalenie-gardla-czym-jest-angina-alergiczna/
[5] Małecka-Panas E., Choroba refluksowa przełyku (refluks): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/przelyk/50731,choroba-refluksowa-przelyku-refluks-przyczyny-objawy-i-leczenie
[6] Inaldin – Charakterystyka Produktu Leczniczego, pkt. 4.1. Wskazania do stosowania: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/32860/characteristic
