Jak radzić sobie z nawracającą anginą? Profilaktyka, diagnostyka i leczenie

By Redakcja

Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych jest częstą przyczyną wizyt u lekarza rodzinnego czy pediatry. [1] Nawracająca angina to problem, który dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych, wpływając na jakość życia, a także narażając osobę chorą na poważne powikłania zdrowotne. Poznaj objawy i przyczyny nawracającej anginy. Dowiedz się, jak radzić sobie z częstymi anginami oraz czy można im całkowicie zapobiec.

Spis treści:

Czym jest angina?

Angina, czyli ostre zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła, to choroba zakaźna wywołana przez różne patogeny. Najczęściej są to wirusy, takie jak rinowirusy, koronawirusy czy wirus Epsteina-Barr. Jednak w wielu przypadkach anginę wywołują również bakterie, zwłaszcza paciorkowce grupy A. Angina może przebiegać zarówno w łagodny sposób, jak i w formie ropnej, z ciężkimi objawami i możliwymi powikłaniami.[1]

Angina – przyczyny

Przyczyny choroby są zróżnicowane, w zależności od etiologii anginy. U większości pacjentów angina wywołana jest przez zakażenie wirusowe, stanowiąc około 70-85% przypadków u dzieci i nawet 90-95% u dorosłych. [1] W przypadku zakażenia bakteryjnego, angina zwykle rozwija się w wyniku zarażenia paciorkowcem Streptococcus pyogenes. Jednak może być także wywoływana przez także przez inne bakterie, takie jak Staphylococcus aureus, Mycoplasma pneumoniae czy Neisseria gonorrhoeae. [1][2] Angina bakteryjna charakteryzuje się cięższym przebiegiem i wymaga leczenia antybiotykami, które pomagają zapobiec poważnym powikłaniom.

Objawy anginy

Pierwsze objawy anginy mogą być zróżnicowane w zależności od przyczyny i rodzaju infekcji. W przypadku anginy wirusowej dominują objawy grypopodobne, takie jak ból gardła, gorączka, bóle mięśniowe oraz katar. Natomiast przy anginie bakteryjnej występuje ostry ból gardła, wysoka gorączka, powiększenie węzłów chłonnych szyi oraz widoczny nalot na migdałkach podniebiennych. Angina może powodować także trudności w przełykaniu i ogólne osłabienie organizmu. U dzieci mogą dodatkowo pojawić się objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak ból brzucha i nudności. [2]

Jak przebiega leczenie anginy?

Leczenie ostrego zapalenia gardła i migdałków zależy od charakteru anginy. W przypadku choroby o podłożu wirusowym leczenie opiera się na łagodzeniu objawów. W anginie paciorkowcowej konieczne jest podanie antybiotyku, najczęściej z grupy penicylin. Ważne jest, aby leczenie antybiotykami było kontynuowane przez pełny zalecany okres, co pozwoli zapobiec nawrotom choroby i rozwojowi oporności bakterii. [1]

Na czym polega angina nawracająca?

Angina nawracająca, czyli nawracające zapalenie migdałków podniebiennych, jest przewlekłą chorobą górnych dróg oddechowych, która dotyka głównie dzieci oraz młodzież w okresie dojrzewania. Najwyższa zachorowalność występuje u dzieci poniżej 8. roku życia, gdzie ryzyko nawrotów sięga 49,5%, natomiast w grupie wiekowej 8-14 lat wynosi około 25%. U dorosłych również może występować, jednak częstotliwość zachorowań jest znacznie niższa. Angina nawracająca prowadzi do częstych stanów zapalnych migdałków, które nierzadko powodują ich przerost. Przewlekłe zapalenie może wywoływać dodatkowe objawy, takie jak chrapanie, bezdech senny oraz groźne powikłania. [2]

Jak zapobiec nawrotom anginy?

Jednym z ważnych elementów zapobiegania częstej anginy jest odpowiednio dobrana antybiotykoterapia. Ważne jest, aby leczenie każdej infekcji było skuteczne i pozwalało na pełną eradykację bakterii wywołujących zapalenie migdałków. Właściwe rozpoznanie patogenu (np. paciorkowca β-hemolizującego grupy A) i trafny dobór antybiotyku, najczęściej penicyliny, minimalizuje ryzyko powrotu choroby. [2]

Jeśli antybiotykoterapia nie przynosi trwałych efektów i infekcje migdałków często powracają (ponad 4-7 razy w roku), zaleca się rozważenie zabiegu chirurgicznego, jakim jest tonsillektomia, czyli usunięcie migdałków podniebiennych. [2]

Kiedy wykonuje się zabieg usuwania migdałków?

Rekomendacje z 2016 roku [1] sugerują wykonanie tonsillektomii, gdy angina u dziecka ma powstać nawracającego paciorkowcowego zapalenia gardła i migdałków. Definiuje się ją jako 7 epizodów w ciągu ostatniego roku, 5 rocznie w ciągu ostatnich 2 lat lub 3 rocznie w ciągu ostatnich 3 lat oraz spełnienie przynajmniej jednego z poniższych kryteriów:

  • gorączka powyżej 38°C;
  • powiększone lub tkliwe węzły chłonne szyjne przednie;
  • wysięk lub nalot na migdałkach;
  • potwierdzenie zakażenia Streptococcus pyogenes w badaniach mikrobiologicznych;
  • przebyta antybiotykoterapia w przypadku potwierdzonego lub podejrzewanego zakażenia paciorkowcowego. [1]

Z powodu braku odpowiednich danych, nie opracowano podobnych rekomendacji w przypadku osób dorosłych. [1] Warto pamiętać, że usunięcie migdałków może wpłynąć na odporność, dlatego decyzję o zabiegu należy dokładnie rozważyć.

Profilaktyka – czy można uniknąć zachorowania na anginę?

Nie można w pełni wyeliminować ryzyka zakażenia anginą paciorkowcową. Aby zredukować ryzyko zakażenia, powinno się unikać kontaktu z osobami z paciorkowcowym zapaleniem gardła lub migdałków przez 24 godziny po rozpoczęciu skutecznej antybiotykoterapii. Warto zadbać o układ odpornościowy przez cały rok. Ponadto ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny, takich jak częste mycie rąk. Jeśli przebywasz z osobą chorą, na przykład domownikiem, poproś ją o zasłanianie twarzy – szczególnie w przypadku kaszlu lub zadbaj o noszenie maski ochronnej. [3]

Najczęściej zadawane pytania dotyczące nawracającej anginy:

Czy angina jest zaraźliwa?

Tak, angina jest chorobą zaraźliwą, która rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową. Może być przenoszona przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, np. przez kontakt z wydzielinami z nosa czy gardła, lub przez wspólne korzystanie z przedmiotów, takich jak sztućce czy napoje. Paciorkowce, które są najczęstszą przyczyną anginy, mogą być przenoszone również przez powietrze, gdy osoba zakażona kaszle lub kicha. [1] Dlatego ważne jest, aby osoby z anginą unikały kontaktu z innymi, zwłaszcza w okresie największej zakaźności, oraz stosowały się do zasad higieny.

Jakie mogą być powikłania nieleczonej anginy?

Nieleczona angina może prowadzić do poważnych powikłań. Jednym z nich jest zapalenie ucha, które może wystąpić, gdy infekcja rozprzestrzeni się na jego struktury. Inne groźne powikłania to ropień okołomigdałkowy czy gorączka reumatyczna, która wpływa na serce i stawy. Poważnym następstwem anginy bywa także sepsa i kłębuszkowe zapalenie nerek, mogące prowadzić do przewlekłych problemów zdrowotnych. [2]

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

[1] Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, © Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149 DOI: 10.15557/PiMR.2016.0013

[2] Katkowska Marta, Garbacz Katarzyna, Stromkowski Józef, Rola Staphylococcus aureus w nawracającym zapaleniu migdałków podniebiennych u pacjentów poddawanych tonsillektomii, Otolaryngologia - Przegląd kliniczny, 2016, vol. 15, nr 4, s.152-158

[3] Kotowska M., Angina paciorkowcowa. Poradnik dla pacjenta, Świat Medycyny i Farmacji, Dostęp online: https://swiatmedycyny.com/post/angina-paciorkowcowa-poradnik-dla-pacjenta/

Editorial Team

Redakcja

Treści są pisane przez Redakcję serwisu na bazie wiarygodnych materiałów, zamieszczonych w sekcji Bibliografia. Od wielu lat zajmujemy się tematyką zdrowotną, szczególnie tematem infekcji jamy ustnej i gardła.