Ból gardła jest częstą dolegliwością towarzyszącą np. przeziębieniu. Jednak przyczyna odczuwanych objawów może być powiązana z innymi rodzajami chorób, zwłaszcza tymi, które bezpośrednio atakują gardło. Każda z nich ma swój mniej lub bardziej specyficzny charakter. Poznaj trzy najczęstsze choroby gardła.
- Ostre zapalenie gardła o charakterze wirusowym
- Angina wywołana zakażeniem paciorkowcowym
- Nawracające lub przewlekłe zapalenie gardła
Ostre zapalenie gardła o charakterze wirusowym
Ostre zapalenie gardła jest powszechnie znane jako „ból gardła” i dotyka osoby w każdym wieku. Jest to krótkotrwała infekcja gardła, wywołana w 70-90% przypadków przez różne wirusy m.in. wirusy grypy i paragrypy, rynowirusy, adenowirusy lub koronawirusy. Zakażenie następuje drogą kropelkową w czasie wydalania patogenów podczas kichania lub kaszlu. Większość zachorowań ma miejsce w okresach wzmożonych infekcji, czyli w sezonie jesienno-zimowym i wiosenno-zimowym [1].
Głównymi objawami ostrego zapalenia gardła są ból gardła, ból głowy i gorączka. Pojawiają się również inne symptomy charakterystyczne dla infekcji wirusowej. Należą do nich [1]:
- katar i kaszel;
- uczucie zatkanego nosa;
- drapanie i dyskomfort w gardle;
- ból gardła podczas połykania;
- bóle mięśni;
- zapalenie spojówek;
- niekiedy także biegunka lub powiększenie węzłów chłonnych.
Ostre zapalenie gardła zwykle ustępuje w ciągu 7 do 10 dni bez stosowania przeciwwirusowych leków. Zaleca się jedynie sięganie po środki działające miejscowo na gardło oraz leczenie objawowe, np. leki przeciwgorączkowe.
Angina wywołana zakażeniem paciorkowcowym
Angina ropna, czyli bakteryjne zapalenie migdałków podniebiennych i gardła częściej występuje u dzieci i młodzieży niż u dorosłych. Atakuje zwykle w okresie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Za bakteryjny charakter zakażenia w większości odpowiadają paciorkowce, a dokładnie bakteria Streptococcus pyogenes. Na anginę ropną zwykle chorują osoby z upośledzoną odpornością oraz ci, którzy mieli kontakt z chorym lub bezobjawowym nosicielem bakterii [2].
Paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków podniebiennych ma nagły, ostry początek. Rozpoczyna się od wysokiej gorączki >38°C oraz silnego bólu gardła i bólu podczas połykania. Do tych objawów dołączają [2]:
- bóle głowy;
- przekrwienie i obrzęknięcie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych;
- obrzęknięty i krwistoczerwony języczek podniebienny;
- możliwe nudności, wymioty i bóle brzucha;
- obłożony, a potem malinowy język;
- czerwone plamki na podniebieniu;
- powiększone i tkliwe przednie węzły chłonne na szyi.
Przy anginie bakteryjnej nie występuje kaszel i katar. Niestety angina paciorkowcowa sama nie mija. Konieczne jest stosowanie antybiotyków przepisanych przez lekarza oraz środków na objawy takie jak wysoka gorączka lub ból gardła [2].
Nawracające lub przewlekłe zapalenie gardła
Stan zapalny gardła, który powraca kilka razy w roku lub jest uporczywy i ma długi przebieg, często wiąże się z innymi patologiami wpływającymi na różne narządy i układy np. zatok lub krtani. Czasami ciągłe przedostawanie się zakażonej wydzieliny z nosa do gardła powoduje zapalenie gardła. Jedno- lub obustronny przewlekły ból gardła często współwystępuje z uczuciem zaflegmienia, koniecznością odchrząkiwania, chrypką, suchością oraz poczuciem obecności ciała obcego w gardle [3].
Przyczyny przewlekłego zapalenia gardła mogą być związane z następującymi czynnikami i schorzeniami [3]:
- podrażnienie błony śluzowej gardła przez czynniki zewnętrzne np. dym tytoniowy, alkohol, pyły, lotne związki drażniące, klimatyzację, narażenie na suche, gorące powietrze, skrajne zmiany temperatury;
- niedoczynność tarczycy;
- menopauza;
- mononukleoza;
- choroby górnych lub dolnych dróg oddechowych;
- ograniczenie drożności nosa przez znaczne skrzywienia przegrody nosowej lub deformacje kostne;
- awitaminoza;
- choroby serca;
- niewydolność nerek;
- cukrzyca,
- alergie;
- przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych
- nieżyt nosa i zapalenie zatok przynosowych;
- przyjmowanie niektórych leków np. obniżających ciśnienie krwi;
- refluksowe zapalenie gardła dolnego i tylnej części krtani związane ze złą dietą lub z zapaleniem błony śluzowej żołądka, lub przy przepuklinie rozworu przełykowego.
Zdarza się, że uciążliwy jednostronny ból gardła ma podłoże w chorobie nowotworowej. Dlatego nie wolno lekceważyć przewlekłych dolegliwości i niezwłocznie zgłosić się do laryngologa, który przeprowadzi badanie i postawi właściwą diagnozę.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące błony śluzowej gardła:
1. Kto jest narażony na zapalenie błony śluzowej gardła?
Zarówno na bakteryjne, jak i wirusowe zapalenie gardła mogą chorować dzieci i dorośli. Jednak są osoby, które częściej niż inne mają infekcje gardła. Są to m.in.
- osoby z osłabionym układem odpornościowym z powodu chorób takich jak HIV/AIDS, niekontrolowana cukrzyca lub długotrwałe stosowanie leków immunosupresyjnych;
- alergicy z alergiami sezonowymi lub całorocznymi;
- osoby cierpiące na astmę lub przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP);
- chorzy z przewlekłym zapaleniem migdałków;
- pacjenci poddawani chemioterapii lub radioterapii;
- osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń;
- dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ponieważ często przebywają w środowiskach, w których mogą być narażone na zarazki;
- osoby w podeszłym wieku, bo mogą mieć osłabiony układ odpornościowy;
- palacze ze względu na zwiększone podrażnienie gardła przez dym papierosowy.
2. Kiedy konieczna jest antybiotykoterapia w chorobach gardła?
Konieczność stosowania antybiotyków w leczeniu chorób gardła pojawia się tylko wtedy, gdy zapalenie ma charakter bakteryjny. W rzeczywistości, jeśli przyczyna bólu gardła ma podłoże wirusowe, antybiotyki nie pomagają pacjentowi w wyzdrowieniu. Przed zażyciem antybiotyków obowiązkowa jest konsultacja z lekarzem, który na podstawie wywiadu z pacjentem i szczegółowych badań diagnostycznych, będzie w stanie rozpoznać przyczynę zapalenia gardła. Należy pamiętać, że nieuzasadnione przyjmowanie antybiotyku może bardzo osłabić układ odpornościowy.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:[1] Zagor M., Ostre i przewlekłe zapalenie gardła, 2018 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/179684,ostre-i-przewlekle-zapalenie-gardla (dostęp: 22.05.2024)).
[2] Skotnicka B., Angina – objawy, przyczyny, leczenie, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,angina-objawy-przyczyny-leczenie (dostęp: 22.05.2024)).
[3] Szołdra-Seiler A., Przyczyny przewlekłego lub nawracającego bólu gardła, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/grypa/lista/99255,przyczyny-przewleklego-lub-nawracajacego-bolu-gardla (dostęp: 22.05.2024)).
