Angina bakteryjna – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Angina jest nietypową chorobą, która może mieć różną etiologię. W zależności od źródła zakażenia zapalenie gardła i migdałków daje nieco inne objawy. Umiejętność prawidłowego rozpoznania rodzaju anginy jest bardzo ważna, gdyż od tego zależy dobór leczenia, a co za tym idzie, jego skuteczność. Po czym rozpoznać anginę bakteryjną i w jaki sposób lekarz stawia diagnozę? Jak leczyć bakteryjne zapalenie gardła i migdałków? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Angina: wirus czy bakteria – co ją wywołuje?
• Jak odróżnić anginę wirusową od bakteryjnej?
• Objawy anginy bakteryjnej
• Objawy anginy wirusowej
• Czy angina bakteryjna jest zaraźliwa?
• Angina bakteryjna – zarażanie
• Rozpoznanie anginy bakteryjnej
• Angina bakteryjna – leczenie
• Objawowe leczenie anginy bakteryjnej
• Ile twa angina bakteryjna?

Angina: wirus czy bakteria – co ją wywołuje?

Angina to choroba bakteryjna czy wirusowa? – takie pytanie zadaje sobie mnóstwo pacjentów, którzy podejrzewają u siebie anginę, ale nie do końca wiedzą, co ją spowodowało. By rozwiać wszelkie wątpliwości, spieszymy z odpowiedzią: u zdecydowanej większości pacjentów (70–85% zakażeń u dzieci i 90–95% zakażeń u dorosłych) angina ma podłoże wirusowe. U pozostałych odpowiedzialne za rozwój anginy są bakterie¹.

Co prawda bakterie wywołujące anginę są różne, jednak niemal zawsze powoduje ją paciorkowiec ropotwórczy, czyli Streptococcus pyogenes. U mniej niż 1% chorych źródłem zakażenia są inne bakterie, w tym m.in. Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia pneumoniae, Mycoplasma pneumoniae i inne¹.

Jak odróżnić anginę wirusową od bakteryjnej?

Obraz kliniczny przy anginie zależny jest od czynnika etiologicznego. Naucz się rozpoznawać rodzaje anginy, aby wiedzieć, jak z nią walczyć.

Objawy anginy bakteryjnej

Jako że w przypadku anginy bakteryjnej najczęściej mamy do czynienia z zapaleniem paciorkowcowym (PBHA), to właśnie na nim się teraz skupimy. Angina bakteryjna wywołana paciorkowcem ropotwórczym ma nagły początek i daje następujące objawy²:

• silny ból gardła i ból podczas przełykania,
• ból głowy,
• ból brzucha,
• nudności i wymioty (dotyczy głównie dzieci),
• gorączka powyżej 38°C,
• żywoczerwona lub krwistoczerwona błona śluzowa i obrzęk),
• wyraźnie odgraniczone skupiska wysięku na migdałkach,
• krwistoczerwony i obrzęknięty języczek podniebienny,
• wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia,
• powiększone węzły chłonne szyjne przednie (duża tkliwość).

Możliwa jest też angina bakteryjna bez gorączki, co zdarza się szczególnie wśród najmłodszych pacjentów. Warto zwrócić uwagę, że przy anginie bakteryjnej nie występuje kaszel ani katar.

Objawy anginy wirusowej

Angina wirusowa a bakteryjna – jakie są różnice? Podczas anginy wirusowej co prawda występuje ból gardła, ale nie jest on tak nasilony, jak przy anginie bakteryjnej. Ponadto występuje katar i kaszel, czego w ogóle nie obserwuje się w trakcie bakteryjnego zapalenie gardła i migdałków².

Pozostałe charakterystyczne objawy anginy wirusowej to²:

• ból głowy,
• ból mięśni i stawów,
• niewielka gorączka,
• zapalenie gardła,
• zapalenie spojówek,
• katar,
• kaszel.

Czasami występuje także wyraźne owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, biegunka i uogólnione powiększenie węzłów chłonnych².

Czy angina bakteryjna jest zaraźliwa?

Angina bakteryjna jest chorobą, którą można się stosunkowo łatwo zarazić. Źródłem zakażenia paciorkowcem ropotwórczym i innymi bakteriami jest chory człowiek. Zwykle jest to osoba z wyraźnymi objawami chorobowymi, rzadko kiedy bezobjawowy nosiciel.

Angina bakteryjna – zarażanie

Zakażenie bakteriami ma miejsce drogą kropelkową albo poprzez bezpośredni kontakt z chorym. Warto podkreślić, że zarazić się można także, mając styczność z wydzieliną z górnych dróg oddechowych chorego².

Rozpoznanie anginy bakteryjnej

Objawy anginy bakteryjnej zazwyczaj są na tyle charakterystyczne, że lekarz jest w stanie postawić wstępną diagnozę na podstawie samego wywiadu i badania przedmiotowego. Specjaliści na ogół jednak pomimo praktycznie całkowitej pewności wysyłają pacjenta na badanie mikrobiologiczne. Posiew bakteryjny w przypadku podejrzenia bakteryjnego zapalenia gardła jest bowiem wskazany ze względu na fakt, że infekcja bakteryjna pociąga za sobą konieczność podania antybiotyku, a antybiotykoterapia powinna być wdrożona dopiero po uzyskaniu dodatniego wyniku hodowli bakteryjnej³.

Angina bakteryjna – leczenie

Pacjenci często pytają, czy da się leczyć anginę bakteryjną bez antybiotyku? Teoretycznie nieleczona infekcja po kilku dniach powinna samoistnie ustąpić, jednak istnieje wiele dowodów potwierdzających zasadność stosowania antybiotykoterapii, dlatego należy odpowiedzieć na tak zadane pytanie przecząco³.

Okazuje się, że podanie antybiotyku skraca czas trwania objawów takich jak ból gardła czy gorączka, ponadto zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań w postaci zapaleń ucha i zatok czy gorączki reumatycznej. Dodatkowo zastosowanie antybiotykoterapii do leczenia anginy bakteryjnej skraca okres zakaźności i redukuje nosicielstwo. Odpowiedni antybiotyk dobiera lekarz, najczęściej stosowanym przy anginie paciorkowcowej jest fenoksymetylopenicylina³.

Objawowe leczenie anginy bakteryjnej

Oprócz przyjmowania antybiotyku choremu zaleca się także stosowanie leczenia objawowego, które ma za zadanie przyspieszyć jego powrót do zdrowia. Obejmuje ono takie metody jak:

• odpoczynek,
• picie dużych ilości płynów,
• stosowanie leków przeciwbólowych,
• przyjmowanie leków na gorączkę.

Przy anginie najbardziej dokuczliwy jest ból gardła. W zakażeniach grzybiczych jamy ustnej i gardła warto stosować chlorchinaldin VP – tabletki do ssania, do kupienia bez recepty⁴.

Ile twa angina bakteryjna?

Okres wylęgania wynosi od 12 godzin do nawet 4 dni. Większość bakteryjnych zapaleń gardła ustępuje samoistnie w ciągu 3–4 dni od momentu wystąpienia pierwszych objawów (nawet bez antybiotyku). Okres zakaźności z kolei wynosi 24 godziny od rozpoczęcia antybiotykoterapii lub  7 dni po ustąpieniu objawów, gdy nie przyjmowano antybiotyku².

Antybiotykoterapia niesie wiele korzyści. Przede wszystkim łagodzi objawy i przyspiesza powrót do zdrowia, ale też zmniejsza zakaźność. Dlatego właśnie nie powinno się z niej rezygnować.

 

Bibliografia:

1. Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149.
2. Sawiec P., Mrukowicz J., Szenborn L., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna Praktyczna, 2021.
3. Kutera-Chrobok K., Barbara Klekotka R., Symela-Kaspera J. i in., Rola badań mikrobiologicznych w bakteryjnych zakażeniach górnych dróg oddechowych, POL OTORHINO REV 2021: 10 (3): 13-18.
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Chlorchinaldin VP (dostęp: 2021.12.30.).