Nieżyt gardła, czyli zapalenie jego błony śluzowej to jedna z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza rodzinnego lub pediatry [1]. Towarzyszący mu ból gardła może mieć zmienny charakter, w zależności od tego, co wywołało chorobę i czy jest to stan ostry, czy przewlekły. Jak zapobiegać nieżytowi gardła, by uniknąć przykrych objawów? Podpowiadamy!
Spis treści:
- Ból gardła – co to takiego?
- Ostry nieżyt gardła – przyczyny i objawy
- Przewlekłe zapalenie gardła – przyczyny i objawy
- Jak zapobiegać nieżytowi gardła? Domowe sposoby
- Jak nie dopuścić do powikłań? Leczenie bólu gardła
Ból gardła – co to takiego?
Ból gardła to objaw nadwrażliwości czuciowej związany z bardzo bogatym unerwieniem czuciowym gardła. Odpowiada za nie podśluzówkowy splot włókien nerwowych – nerwu trójdzielnego (V), językowo-gardłowego (IX) i błędnego (X). Pacjenci opisują go różnie. Może dotyczyć uczucia [1]:
-
-
- drapania,
- kłucia,
- zaburzeń połykania (dysfagia),
- niemożności połykania (odynofagia),
- bólu podczas połykania.
-
Ból gardła dość często współwystępuje z odruchem kaszlu lub pochrząkiwania ze względu na podrażnienia zakończeń czuciowych w gardle [1]. Towarzyszy nieżytowi gardła. Jest to stan, w którym rozwija się zapalenie gardła o charakterze ostrym lub przewlekłym.
Ostry nieżyt gardła – przyczyny i objawy
Ostre zapalenie gardła ma zwykle nagły początek i trwa od 3 do 7 dni. Najczęściej chorują dzieci, nastolatkowie i młodzi dorośli w okresie jesienno-zimowym i zimowo-wiosennym. Większość zakażeń (70-90%) wywołują wirusy, w tym adenowirusy, rynowirusy, koronawirusy oraz wirusy grypy i paragrypy. Rzadziej rozwija się bakteryjne zapalenie gardła, za które najczęściej odpowiada paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A (do 30% chorych) [2].
Ostry nieżyt gardła charakteryzuje się przede wszystkim rozwijającym się stanem zapalnym. Odczuwany jest on jako [2]:
-
-
- drapanie w gardle,
- dyskomfort podczas połykania,
- ból gardła.
-
Oprócz dolegliwości ze strony gardła mogą pojawić się inne objawy, które pozwalają dać wstępną ocenę tego, czy rozwija się infekcja wirusowa, czy bakteryjna. Tę pierwszą poprzedza 2-3-dniowy nieżyt nosa. Towarzyszy jej kaszel, stan podgorączkowy, zapalenie spojówek, niewielkie powiększenie węzłów chłonnych oraz bóle mięśniowe i ogólnie złe samopoczucie [1]. Jeśli jednak choroba ma nagły i ostry początek, występuje wysoka gorączka, a chory ma nudności i wymioty, prawdopodobnie jest to infekcja bakteryjna. Często obserwuje się również powiększenie węzłów chłonnych i migdałków [2]. W celu potwierdzenia diagnozy zakażenia bakteriami warto pobrać wymaz z gardła na posiew [1].
Przewlekłe zapalenie gardła – przyczyny i objawy
Przewlekły nieżyt gardła przebiega pod różnymi postaciami, zależnymi od czynników, które wywołują chorobę. Może się wiązać z przedłużoną ekspozycją na działanie czynników drażniących, które powodują uszkodzenie błony śluzowej gardła. Zalicza się do nich [1, 3]:
-
-
- dym tytoniowy,
- kurz i pył,
- alkohol,
- gorące potrawy,
- zmiany temperatury.
-
Jego przyczyną mogą być też inne, trwające długo stany zapalne m.in.:
-
-
- przewlekłe zapalenie zatok przynosowych [2],
- ostre stany zapalne gardła [3],
- zapalenie migdałków podniebiennych [3],
- przewlekłe zapalenie oskrzeli [1],
- nieżyt nosa [3],
- choroby ogólnoustrojowe: cukrzyca, niewydolność nerek, refluks żołądkowo-przełykowy, choroby endokrynologiczne [2].
-
Przewlekłe zapalenie gardła charakteryzuje się wrażeniem obecności kuli, przeszkody w gardle [2]. Towarzyszą mu uczucie drapania, zaleganie gęstej wydzieliny i ataki kaszlu podczas jej odkrztuszania. W badaniu osób cierpiących na przewlekłe zapalenie lekarz zwraca uwagę na zaczerwienione gardło i wysuszenie błony śluzowej tylnej ściany gardła, która staje się sucha i błyszcząca. Objawy występują częściej u osób z wrodzoną większą podatnością na uszkodzenie błony śluzowej gardła [3].
Jak zapobiegać nieżytowi gardła? Domowe sposoby
Choroby często pojawiają się, gdy układ odpornościowy odpowiedzialny za obronę organizmu przed wirusami i bakteriami jest osłabiony. Dlatego ważna jest również praca nad profilaktyką, aby zapobiec pojawieniu się ostrego bólu gardła. Warto wzmocnić odporność i zwiększyć swoją witalność poprzez przestrzeganie zdrowych nawyków higienicznych, zbilansowaną dietę oraz regularną aktywność fizyczną.
Poza tym dbanie o nawodnienie organizmu, płukanie gardła wodą i solą oraz częste czyszczenie nosa to działania, które pomagają utrzymać zdrowe gardło, nawet przy zmianach klimatycznych i poważnym zanieczyszczeniu powietrza.
W sytuacji przewlekłego zapalenie trzeba przede wszystkim zwalczać występującą w gardle suchość oraz zaczerwienienie błony śluzowej gardła. Pomagają płukanki z roztworów do płukania gardła dostępnych w aptekach bez recepty [3].
Jak nie dopuścić do powikłań? Leczenie bólu gardła
Wirusowe zapalenie gardła obejmuje wyłącznie leczenie objawowe. Na ból o ostrym nasileniu pomagają płukanki z wody i soli, leki przeciwbólowe i tabletki do ssania. Można też skorzystać z dobroczynnego wpływu inhalacji izotonicznym roztworem soli fizjologicznej. W przypadku zakażenia bakteryjnego należy skonsultować się z lekarzem, który przepisze odpowiedni antybiotyk [2].
Leczenie przewlekłego nieżytu gardła ma na celu przede wszystkim wyeliminowanie przyczyn dolegliwości. Dodatkowo pomagają inhalacje nawilżające, unikanie alkoholu, palenia papierosów [2] oraz stosowanie nawilżaczy powietrza w domu, które usuną uczucie suchości w gardle w nieżycie zanikowym.
Najczęściej zadawane pytania o nieżyt gardła
1. Jakie są objawy nieżytu gardła?
Objawy zapalenia gardła u dzieci i dorosłych obejmują przede wszystkim ostry ból gardła. W infekcji wirusowej współwystępuje on z kaszlem oraz ogólnymi bólami mięśniowymi. Może pojawić się też ostry nieżyt nosa. Przy zakażeniu bakteryjnym pojawiają się nudności oraz wysoka gorączka.
2. Czy przewlekły nieżyt gardła boli?
Chorzy na przewlekły stan zapalny gardła odczuwają ból gardła o zmiennym nasileniu. Towarzyszy mu uczucie suchości, drapanie i pieczenie oraz poczucie obecności obcej zmiany w gardle.
3. Ile trwa ostry ból gardła?
Nasilone objawy ostrego bólu przy zapaleniu wirusowym utrzymują się do 7 dni, natomiast przy infekcji bakteryjnej zapalenie gardła często ustępuje po 3-4 dniach.
4. Jak szybko zregenerować gardło?
Na infekcje jamy ustnej i gardła oraz towarzyszący im stan zapalny, który jest objawem silnego bólu, polecane są tabletki do ssania lub aerozol. Najlepiej sięgnąć po preparaty, które są dostępne w aptece bez recepty i przynoszą szybką ulgę w bólu oraz zwalczają zapalenie błony śluzowej gardła.
Bibliografia:
[1] Waśniewska-Okupniak E., Ból gardła, Lekarz POZ 5/2020, s. 253-257.
[2] Zagor M. i in., Ostre i przewlekłe zapalenie gardła, 2018 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/179684,ostre-i-przewlekle-zapalenie-gardla (dostęp: 30.08.2023)).
[3] Olszewski E., Przewlekły nieżyt gardła (witryna internetowa: https://www.forumzdrowia.pl/artykul/przewlekly-niezyt-gardla;5731456.html (dostęp: 30.08.2023)).
