Ból gardła może towarzyszyć infekcjom o różnym podłożu. Mogą to być infekcje wirusowe lub bakteryjne oraz rzadziej wywoływane przez grzyby lub pierwotniaki. Ból gardła to zazwyczaj pierwszy zauważalny objaw choroby, który mocno przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu. Wirusowe zapalenie gardła należy leczyć inaczej niż bakteryjne, dlatego ważna jest odpowiednia diagnostyka. Co pomaga na bolące gardło? Jak wyleczyć stan zapalny gardła?

Spis treści:

Przyczyny bólu gardła

Ból gardła to dolegliwość, która może być związana z wieloma różnymi chorobami. Mimo że najczęstsze przyczyny bólu gardła to przeziębienie lub angina, zapalenie gardła może być też związane z zapaleniem dziąseł.

Ból gardła przyczyny1:

Obie przyczyny zazwyczaj dają podobne objawy, takie jak ból gardła przy przełykaniu, ucisk w gardle, zaczerwienienie, a także pieczenie, drapanie czy trudności z przełykaniem. Czasami towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych. Oprócz tego wystąpić mogą objawy ogólne, takie jak gorączka, katar i kaszel1.

Ból gardła a infekcje bakteryjne

Gram-dodatnie paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes)  to bakterie, które najczęściej wywołują stany zapalne gardła, objawiające się m.in. bólem2. Paciorkowce z grupy B i C również mogą wywołać bakteryjne zapalenie gardła, jednak znacznie rzadziej. Za infekcje gardła mogą odpowiadać również Mycoplasma pneumoniae i Chlamydia pneumoniae, a także Neisseria gonorrhoeae czy Corynebacterium diphtheriae.

Infekcje bakteryjne mogą pojawić się również po infekcji wirusowej, wskutek osłabienia organizmu przez walkę z wirusami. Błona śluzowa gardła jest wtedy bardziej podatna na wtórne zakażenia bakteryjne. Jeśli pojawi się:

  • nalot na migdałkach,
  • powiększone okoliczne węzły chłonne,
  • podwyższona temperatura ciała,

można podejrzewać, że są to objawy rozwijającej się anginy. Ponieważ angina jest groźną chorobą, należy szybko reagować i nie bagatelizować bólu gardła, tylko udać się do lekarza w celu zastosowania odpowiedniego leczenia.

Bakteryjny ból gardła i zapalenie migdałków zazwyczaj mają cięższy przebieg niż wirusowe zapalenie gardła. Bakteryjne zapalenie gardła przeważnie charakteryzuje bardzo wysoka gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych i migdałków, a także ropna wydzielina. Nieleczony ból gardła może spowodować, że ropna wydzielina przekształci się w ropno-śluzowe czopy, które mogą powodować obrzęk migdałków3.

Wirusowe zapalenie gardła

Wirusowe zapalenie gardła przebiega znacznie łagodniej niż bakteryjne. Wirusy są najczęstszą przyczyną bólu gardła. Wirusowe zapalenie gardła może być spowodowane przez takie wirusy jak:

  • adenowirusy,
  • rhinowirusy,
  • enterowirusy,
  • wirus opryszczki,
  • wirus grypy.

Zapaleniu towarzyszą takie objawy jak: ból gardła przy przełykaniu, suchość w gardle oraz uczucie drapania i pieczenia. Często pojawiają się objawy, takie jak katar i kaszel, a błona śluzowa gardła jest zaczerwieniona3. Dostanie się wirusa do organizmu powoduje uruchomienie odpowiedzi immunologicznej. Organizm zaczyna wytwarzać cytokiny, czy mediatory zapalenia prowadząc do rozwoju stanu zapalnego.

Ból gardła a infekcje wywołane przez grzyby i pierwotniaki

Infekcje te występują znacznie rzadziej. Do zakażeń grzybiczych może dochodzić wskutek obniżenia odporności, na przykład po uprzednio stosowanej antybiotykoterapii, która „wyjaławia” błonę śluzową. Grzyby kolonizujące jamę ustną i gardło mogą się wówczas nadmiernie rozmnażać i wywoływać stan zapalny objawiający się uczuciem suchości i bólem gardła.

Są to najrzadziej występujące infekcje jamy ustnej i gardła. Występują u osób o znacznie obniżonej odporności, w przypadku zaburzeń hormonalnych, a także w przypadku niedoborów składników pokarmowych czy też niewłaściwej higieny jamy ustnej. Ból gardła o podłożu grzybiczym najczęściej wywoływany jest przez drożdżaki Candida albicans4.

Ból gardła przy przełykaniu

Ostry ból gardła przy przełykaniu może mieć także przyczyny nieinfekcyjne, takie jak5:

  • zbyt suche powietrze – błona śluzowa gardła ulega wysuszeniu, z powodu zbyt małej wilgotności, co powoduje uczucie drapania i suchości, szczególnie zimą warto w pomieszczeniach zadbać o właściwą wilgotność, na przykład stosując nawilżacze powietrza;
  • palenie papierosów;
  • alergie – alergeny, takie jak sierść, trwa i pyłki, mogą powodować przekrwienie błony śluzowej nosa, kaszel, kichanie, a także podrażnienie i ból gardła;
  • refluks – choroba refluksowa przełyku polega na cofaniu się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Powoduje to podrażnienie gardła, ból i zgagę, czyli uczucie pieczenia;
  • uraz gardła – podrażnienie gardła podczas jedzenia pokarmów o ostrych krawędziach, a także uszkodzenie chemiczne po spożyciu zbyt gorącej potrawy może spowodować ból gardła.

Przewlekły ból gardła

Przewlekły ból gardła pojawiający się wieczorem i w nocy może wynikać z faktu, że w nocy zmniejsza się oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny, ponieważ rzadziej przełykamy ślinę. Poza tym, jeśli dokucza nam katar, w nocy oddychamy przez usta, co dodatkowo wysusza błonę śluzową gardła. Jeśli mamy z tym problem, warto przyjmować leki tuż przed snem. Jest to szczególnie ważne, ponieważ odpowiednia ilość nieprzerwanego snu wpływa na układ odpornościowy.

Leczenie bólu gardła

W diagnostyce bólu gardła pomocny może być test na białko C-reaktywne, czyli CRP. Podczas infekcji bakteryjnej poziom CRP szybko wzrasta. Jeśli poziom CRP jest prawidłowy, zazwyczaj mamy do czynienia z infekcją wirusową. Infekcje bakteryjne leczone są antybiotykami, z kolei w leczeniu wirusowego zapalenia gardła stosuje się leki przeciwwirusowe6.

Na początku warto stosować środki o działaniu odkażającym, które działają miejscowo i zmniejszają dokuczliwe objawy. Jeśli objawy nie ustępują po kilku dniach, należy udać się do lekarza, ponieważ możemy mieć do czynienia z bardziej poważną chorobą, jak na przykład angina ropna.

Chlorchinaldin w leczeniu bólu gardła

W leczeniu bólu gardła stosuje się leki o działaniu miejscowym, które zwalczają podstawowe objawy. Dobrze sprawdzą się pastylki do ssania, na przykład Chlorchinaldin VP, które łagodzą ból gardła i nie podrażniają błony śluzowej. Chlorchinaldin działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, jest skuteczny w leczeniu zapalenia gardła po przebytej antybiotykoterapii, a także działa odkażająco.

Bibliografia:

  1. Weber R. Pharyngitis [published correction appears in Prim Care. 2015 Mar;42(1):xvii]. Prim Care. 2014;41(1):91–98.
  2. Bisno AL. Acute pharyngitis. N Engl J Med. 2001;344(3):205–211.
  3. Vincent M.T., Celestin N., Husssain A. N.: Pharyngitis. Am Fam Physician 2004; 69: 1465–70.
  4. Staniszewska M, Bondaryk M, Kowalska M, et al. Patogeneza i leczenie zakażeń Candida spp. Postępy Mikrobiologii. 2014;53(3):229–240.
  5. Renner, B., Mueller, C.A. & Shephard, A. Environmental and non-infectious factors in the aetiology of pharyngitis (sore throat). Res. 2012; 61, 1041–1052.
  6. Doron S., Gorbach S.L.: Bacterial infections: Overview. In: International Encyclopedia of Public Health 2008, pages 273–282.
  7. Charakterystyka produktu leczniczego Chlorchinaldin VP [dostęp: 10.10.2021]
Editorial Team

Redakcja

Treści są pisane przez Redakcję serwisu na bazie wiarygodnych materiałów, zamieszczonych w sekcji Bibliografia. Od wielu lat zajmujemy się tematyką zdrowotną, szczególnie tematem infekcji jamy ustnej i gardła.