Zapalenie jamy ustnej u dziecka może być wywołane przez różne patogeny. Środowisko jamy ustnej zapewnia warunki idealne do ich rozwoju – panuje tam odpowiednia temperatura i wilgoć, a patogeny mają stały dostęp do składników odżywczych. Umożliwia im to dalszy rozwój i rozmnażanie się.1 Stany zapalne jamy ustnej mogą mieć różnych charakter i różnić się objawami w zależności od rodzaju patogenu.
Jak rozpoznać zapalenie jamy ustnej u dziecka? Co robić? Jak sobie z nim poradzić? Sprawdź!
Spis treści:
- Czym jest zapalenie jamy ustnej i skąd się bierze?
- Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – jak rozpoznać?
- Aftowe zapalenie jamy ustnej – jak wygląda nadżerka?
- Grzybica jamy ustnej u dzieci – jak wygląda?
- Bakteryjne zapalenie gardła – jak rozpoznać anginę?
- Jak wygląda leczenie stanu zapalnego jamy ustnej?
- Co stosować na obecność zmian w jamie ustnej?
Czym jest zapalenie jamy ustnej i skąd się bierze?
Zapalenie jamy ustnej to stan zapalny, pojawiający się na skutek obecności szkodliwych patogenów. Dzieci są znacznie częściej narażone na rozwój infekcji, gdyż ich układ odpornościowy kształtuje się przez kilka lat. Z tego też powodu nie jest wystarczająco odporny na atak patogenów.2 Dodatkowo środowisko jamy ustnej – ciepłe, wilgotne i pełne składników odżywczych – sprzyja rozwojowi bakterii1, wirusów i grzybów. Dlatego też w profilaktyce stanów zapalnych jamy ustnej szczególnie istotna jest jej odpowiednia higiena.3
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej – jak rozpoznać?
Opryszczkowe zapalenie gardła to rodzaj wirusowego zapalenia jamy ustnej, wywołanego przez wirus HSV-1. Jego charakterystycznym objawem jest obecność opryszczki – pęcherzyka wypełnionego płynem, w którym obecny jest wirus. Opryszczce towarzyszy dodatkowo ból i pieczenie, co wpływa na dyskomfort u malucha. Oprócz tego opryszczka może utrudniać spożywanie posiłków. Zwykle utrzymuje się od tygodnia do dwóch i może współwystępować z inną chorobą. Opryszczkę najłatwiej rozpoznać po charakterystycznym pęcherzu.3
Aftowe zapalenie jamy ustnej – jak wygląda nadżerka?
Afta to jedna z częściej występujących nadżerek w jamie ustnej. Jedną z jej głównych przyczyn jest niska odporność organizmu, z którą zmagają się m.in. dzieci. Oprócz tego maluchy często mają kontakt z brudem, a zachowanie u nich podstawowych zasad higieny bywa trudne. Na występowanie aft u dzieci wpływ mają również niedobory składników odżywczych – szczególnie kwasu foliowego i witaminy B12, urazy w jamie ustnej, zaburzenia gospodarki hormonalnej lub zmiany w jej obrębie, przewlekły stres.4
Nadżerkę bardzo łatwo rozpoznać, gdyż ma dość charakterystyczny wygląd. Jest zaokrąglona, otoczona czerwoną obwódką i wypełniona cieczą. Afty mogą mieć postać niewielkich zmian w jamie ustnej (nadżerki Mikulicza) lub stosunkowo dużych owrzodzeń (afty Suttona), utrudniających dziecku spożywanie pokarmu, a nawet – mówienie.5
Grzybica jamy ustnej u dzieci – jak wygląda?
Grzybica jamy ustnej u dzieci, określana również jako kandydoza, rozwija się w wyniku kontaktu z grzybami – drożdżakami. Głównym patogenem, odpowiedzialnym za obecność pleśniawki u dzieci jest Candida albicans. Kandydoza najczęściej występuje u niemowląt6, choć może pojawić się także u starszych dzieci. Jej cechą charakterystyczną jest obecność pleśniawki oraz białe i silnie przekrwione naloty na śluzówce jamy ustnej.3
Bakteryjne zapalenie gardła – jak rozpoznać anginę?
Bakteryjne zapalenie gardła u dzieci wywoływane jest najczęściej przez bakterie paciorkowa. Stan ten ma postać anginy. Jej wystąpieniu sprzyja niska odporność organizmu oraz kontakt z inną osobą zarażoną – bakterie przenoszą się m.in. w wyniku korzystania z tych samych przedmiotów, np. zabawek. Bakteryjne, ostre zapalenie gardła u dzieci występuję najczęściej w okresie między 5. a 15. rokiem życia. Anginę można rozpoznać po objawach takich jak powiększenie węzłów chłonnych, wysoka gorączka, dreszcze czy silny ból gardła, utrudniający jedzenie i mówienie. Może pojawić się również biały nalot na migdałkach.7
Jak wygląda leczenie stanu zapalnego jamy ustnej?
Leczenie stanu zapalnego jamy ustnej zależy od przyczyny jego wystąpienia. Podstawą jest wzmocnienie odporności u dziecka oraz dbanie o odpowiednią higienę, aby ograniczyć rozwój patogenów. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej polega na przyjmowaniu leków przeciwwirusowych oraz łagodzących objawy towarzyszące infekcji – w tym celu stosuje się leki dostępne bez recepty, działające przeciwbólowo i przeciwgorączkowo (jeśli takie objawy występują). W przypadku grzybicy jej leczenie może być bardziej wymagającej – w zależności od stopnia zaawansowania. Niektóre szczepy są lekooporne, dlatego też terapia może się wydłużyć ze względu na konieczność znalezienia skutecznych leków przeciwgrzybiczych.3 W przypadku leczenia anginy niezbędna jest antybiotykoterapia.7
Warto pamiętać także, o zasadach prawidłowej higieny jamy ustnej u dzieci – należy ją rozpocząć już w pierwszych miesiącach życia malucha. Trzeba starannie oczyszczać błonę śluzową jamy ustnej, np. naparem z rumianku lub płynem z ksylitolem (zmniejsza ryzyko próchnicy i tym samym ogranicza gromadzenie się patogenów). U starszych dzieci należy stopniowo wprowadzać pastę do zębów oraz uczyć nawyku codziennego mycia zębów 2 razy dziennie.
Co stosować na obecność zmian w jamie ustnej?
Stany zapalne w jamie ustnej wymagają leczenia dobranego zgodnie z podłożem ich występowania. Ze względu jednak na część wspólnych objawów, takich jak dolegliwości bólowe gardła, można stosować leki dostępne bez recepty, wspomagające łagodzenie tych objawów. Tabletki Chlorchinaldin zawierają substancję czynną chlorchinaldol, działającą przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie i przeciwpierwotniakowo. Polecany jest szczególnie do stosowania w stanach bakteryjnego i grzybiczego zakażenia jamy ustnej. Może być stosowany również po antybiotykoterapii.8
Najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia jamy ustnej u dziecka:
1. Ile trwa zapalenie jamy ustnej u dzieci?
Czas trwania zapalenia jamy ustnej u dzieci zależy od jego etiologii (grzybicza, wirusowa itd.). Średnio objawy utrzymują się ok. 7–14 dni.
2. Zapalenie jamy ustnej u dziecka – czy jest zaraźliwe?
Stany zapalne jamy ustnej mimo nieco różnych dróg przenoszenia są zaraźliwe.
Bibliografia:
- Abranches J., Zeng L. i inni, Biology of Oral Streptococci, Microbiology Spectrum, 2018,6.
- Kościej A. i inni, Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci, Problemy Higieny i Epidemiologii, 2017.
- Zagor M., Ostre zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, Medycyna Praktyczna, 2018., dostęp: 11.08.2022.
- Krawiecka E., Występowanie nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej w aspekcie chorób ogólnoustrojowych oraz niedoborów żelaza, witaminy B12 i witaminy D, Rozprawa doktorska, Klinika Gerostomatologii i Patologii.
- Owrzodzenia aftowe, Przegląd Pediatryczny, dostęp: 20.05.2022.
- Maciejewska J., Kandydoza błony śluzowej jamy ustnej, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 11.08.2022.
- Sawiec P. i inni, Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna Praktyczna, 2021, dostęp: 11.08.2022.
- Chlorchinaldin, Charakterystyka Produktu Leczniczego, dostęp: 11.08.2022.
