Ostry ból gardła przy przełykaniu – co warto wiedzieć?

Ból gardła to powszechnie występujący objaw, którego nasilenie może być różne. Niekiedy jest bardzo dotkliwy i mocno daje się we znaki, utrudniając przełykanie. Przyczyną jego wystąpienia zazwyczaj jest infekcja, ale dolegliwość mogą wywoływać także inne choroby. W pierwszej kolejności ważne jest więc ustalenie źródła, skąd wziął się silny ból gardła przy przełykaniu, i dopiero później wdrożenie odpowiedniego leczenia¹. Co może wywołać ostre zapalenie gardła i migdałków, czyli jedną z najczęstszych przyczyn bólu przy przełykaniu? Jak sobie radzić ze stanem zapalnym gardła? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Najczęstsze przyczyny ostrego bólu gardła przy przełykaniu
• Czy zapaleniem gardła można się zarazić?
• Infekcja wirusowa a bakteryjna – jak odróżnić?
• Jak rozpoznać przyczynę stanu zapalnego gardła?
• Skuteczne sposoby na bolące gardło

Najczęstsze przyczyny ostrego bólu gardła przy przełykaniu

Przyczyną bólu gardła zazwyczaj są infekcje o różnej etiologii. Jeśli pojawia się nagle i towarzyszą mu różne objawy jak gorączka, kaszel czy ból głowy, to za jego wystąpienie odpowiedzialne jest najprawdopodobniej zakażenie bakteryjne lub infekcja wirusowa. Ostry ból gardła występuje w przebiegu takich chorób jak ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych (angina), zapalenie migdałka gardłowego lub językowego, ropień okołomigdałkowy czy ropień zagardłowy. Jest obserwowany też w ostrych chorobach zapalnych takich jak płonica, odra, róża, opryszczka i wiele innych. Oprócz tego przewlekły ból gardła może być skutkiem przewlekłych zakażeń i stanów zapalnych, np. przewlekłego zapalenia gardła spowodowanego narażeniem na czynniki drażniące błonę śluzową gardła (alkohol, dym tytoniowy, narażenie na suche, gorące powietrze lub skrajnie zmienne warunki temperatury). Dodatkowo przewlekły ból gardła, któremu towarzyszy trudność w przełykaniu, niezwiązany z infekcją, może być wywołany chorobą nowotworową gardła^1,2.

Czy zapaleniem gardła można się zarazić?

Wszystko zależy od tego, co jest przyczyną problemu. Jeśli ból gardła wywołała infekcja gardła, do której rozwoju doprowadziły wirusy lub bakterie, to choroba ta jest zaraźliwa. Zarówno wirusowym, jak i bakteryjnym zapaleniem gardła zarażamy się poprzez kontakt z chorobotwórczymi drobnoustrojami, które przenoszą się drogą kropelkową od osoby chorej lub zarażonej. Pamiętajmy jednak, że uporczywy ból gardła może być równie dobrze spowodowany podrażnieniem gardła, a wtedy nie da się nim zarazić³.

Infekcja wirusowa a bakteryjna – jak odróżnić?

Zapalenie gardła u dziecka, podobnie zresztą jak i u osoby dorosłej, w zależności od przyczyny może manifestować się w różny sposób. W przebiegu zapalenia błony śluzowej gardła o charakterze bakteryjnym oprócz obrzęku i ostrego bólu gardła, któremu towarzyszą trudności z przełykaniem, mogą pojawić się dodatkowo objawy takie jak ból głowy, czasem ból brzucha, nudności i wymioty (angina u dziecka). Dodatkowo często występuje wysoka gorączka powyżej 38°C, zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, nalot na migdałkach, powiększone węzły chłonne szyjne. Nie występuje kaszel ani nieżyt nosa⁴.

W przypadku infekcji wirusowej gardła objawy nie są aż tak dotkliwe, jak w przebiegu bakteryjnej, w dodatku rozwijają się wolniej. Na wirusowe zapalenie gardła wskazuje m.in. drapanie w gardle, ból głowy, ból mięśni i stawów, niewielka gorączka, zapalenie spojówek, nieżyt nosa, kaszel, chrypka. Czasami także wyraźne owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej lub biegunka⁴.

Jak rozpoznać przyczynę stanu zapalnego gardła?

Samodzielne ustalenie źródła dolegliwości może być trudne, a wręcz niemożliwe. Jeśli zatem odczuwamy ostry ból gardła przy przełykaniu, któremu towarzyszy nalot na migdałkach i obrzęk śluzówki gardła oraz kłucie w gardle, warto skonsultować się z lekarzem, ponieważ źródłem takiego stanu może być angina bakteryjna, a dokładniej paciorkowcowa⁴.

Jak lekarz stawia diagnozę zapalenia gardła i anginy? Różnicowanie oparte wyłącznie na obrazie klinicznym jest zazwyczaj bardzo trudne ze względu na obecność wielu wspólnych objawów cechujących się podobnym nasileniem. Rozpoznanie ustala się na podstawie podawanych dolegliwości i badania przedmiotowego, a jeśli lekarz podejrzewa anginę paciorkowcową, to wykonuje tzw. szybki test na obecność antygenu PBHA (obecność bakterii Streptococcus pyogenes). Jeśli test nie jest dostępny, może pobrać wymaz i skierować go na badanie bakteriologiczne⁴.

Skuteczne sposoby na bolące gardło

Leczenie bólu gardła w większości przypadków jest objawowe, chociaż w przypadku ostrego zapalenia migdałków podniebiennych i gardła trzeba ustalić jego źródło. W tym przypadku w zależności od przyczyny podaje się antybiotyk lub rezygnuje z jego stosowania. Antybiotykoterapia jest wskazana wyłącznie w przebiegu infekcji bakteryjnych, na wirusowe zapalenie gardła nie zadziała^3,4.

Sprawdzone domowe sposoby na ból gardła to przede wszystkim^3,4:

• stosowanie dostępnych w aptece bez recepty leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym,
• stosowanie leków miejscowo łagodzących, odkażających i zmniejszających ból gardła takich jak pastylki do ssania czy spray’e,
• płukanie gardła kilka razy dziennie solanką, specjalną płukanką z apteki lub naparem ziołowym,
• picie naparu z siemienia lnianego,
• dbanie o odpowiednie nawodnienie poprzez picie dużych ilości wody i herbat z miodem i cytryną.

Zastosowanie powyższych metod powinno złagodzić ból gardła, a z czasem umożliwić swobodne przełykanie. Jeśli jednak stosowanie leków i pozostałych sposobów nie przyniesie efektów, należy porzucić domowe sposoby leczenia i skonsultować się z lekarzem. Konsultacji wymaga przede wszystkim ból gardła u dziecka, który nie reaguje na leczenie, nasila się i towarzyszą mu inne przykre objawy.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące ostrego bólu gardła przy przełykaniu:

1. Co zrobić na ostry ból gardła przy przełykaniu?

Ból powinno złagodzić płukanie gardła gotowymi płukankami z apteki lub naparami ziołowymi albo z siemienia lnianego, stosowanie tabletek do ssania i picie ciepłych (ale nie gorących!) herbat z dodatkiem imbiru, cytryny i miodu.

2. Ile trwa ból gardła przy przełykaniu?

Leczenie zapalenia gardła trwa od 3 do 10 dni w zależności od źródła choroby. Jeżeli ból gardła utrzymuje się przez kilka tygodni, mówimy wtedy o przewlekłym zapaleniu gardła.

Bibliografia:

1. Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Ból gardła, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105644,bol-gardla (dostęp: 2022.11.03.)).
2. Szołdra-Seiler A., Ból gardła – etiologia, diagnostyka, różnicowanie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2013 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/grypa/lista/85967,bol-gardla-etiologia-diagnostyka-roznicowanie (dostęp: 2022.11.03.)).
3. Sawiec P., Mrukowicz J., Szenborn L., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3 (dostęp: 2022.11.03.)).
4. Skotnicka B., Wiercińska M., Angina – objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,zapalenie-gardla-i-angina (dostęp: 2022.11.03.)).