Test na paciorkowca – ile kosztuje, jak wygląda, czemu służy?

Test na paciorkowca to proste badanie przeprowadzane w przypadku podejrzenia paciorkowcowego zapalenia gardła i migdałków, czyli choroby nazywanej anginą. Pozwala wykryć antygen paciorkowca β-hemolizującego. Największą zaletą testu jest to, że jest szybki – uzyskanie wyniku możliwe jest w ciągu kilku minut. Na tej podstawie lekarz może podjąć decyzję dotyczącą leczenia i ewentualnego wdrożenia antybiotyku. Jak przeprowadza się test na paciorkowce?

Spis treści:

• Test na paciorkowca – co to jest?
• Wskazania do wykonania testu do wykrywania anginy bakteryjnej
• Jak przeprowadza się test na paciorkowca?
• Test na anginę bakteryjną – jak odczytać wynik?
• Najczęstsze błędy popełniane przy robieniu testu na paciorkowca

Test na paciorkowca – co to jest?

W diagnozowaniu zakażeń wywołanych przez bakterie paciorkowca pomocne są testy do szybkiego wykrywania antygenów PBHGA (paciorkowce ß-hemolizujące grupy A – PBHGA [Streptococcus pyogenes]). Komercyjne immunotesty (tzw. szybkie testy) zawierają bardzo swoiste i czułe przeciwciała, które reagują z antygenem PBHGA. Test na paciorkowce grupy A najczęściej wykonywany jest przez lekarza, pielęgniarkę lub diagnostę, gdy podejrzewa się bakteryjne zapalenie gardła u dzieci. Infekcje bakteryjne najczęściej dotykają najmłodszych, w związku z czym to właśnie im najczęściej robi się szybki test na obecność paciorkowca¹.

Na rynku dostępny jest test na paciorkowce STREP A’LERT do samodzielnego wykonania w warunkach domowych, który umożliwia uzyskanie wyniku na poziomie badania laboratoryjnego w czasie rzeczywistym. Wykonanie testu jest proste i nie wymaga żadnych sprzętów, a wynik uzyskuje się już po kilku minutach¹.

Wskazania do wykonania testu do wykrywania anginy bakteryjnej

Najważniejsze wskazania do wykonania testu na paciorkowca to^1,2:

• paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków podniebiennych – wyraźne objawy kliniczne takie jak ból gardła i silny ból przy przełykaniu, gorączka, ropne naloty na migdałkach, powiększone węzły chłonne, u dzieci dodatkowo ból głowy, nudności, wymioty i ból brzucha – w przypadku konieczności rozpoczęcia natychmiastowego leczenia;
• brak możliwości wykonania posiewu bakteriologicznego;
• stan kliniczny i wiek dziecka – konieczność szybkiej diagnozy i wdrożenia leczenia antybiotykiem.

Test na paciorkowce często wykonuje się też w celu wykluczenia anginy ropnej. Lekarz może zalecić jego zrobienie w razie wątpliwości diagnostycznych w przypadku, gdy występuje przewlekłe zapalenie gardła. Nie ma natomiast konieczności przeprowadzania szybkiego testu, jeśli mamy niemal całkowitą pewność, że przyczyną infekcji są wirusy.

Jak przeprowadza się test na paciorkowca?

Ogólne zasady dotyczące pobierania próbki są następujące¹:

1. Wymaz z gardła pobiera się w dokładnie taki sam sposób jak wymaz na posiew. Materiał powinien być opracowany jak najszybciej po pobraniu. Jeśli istnieje taka konieczność, wymaz można przechowywać w suchej, plastikowej probówce do 4 godzin w temperaturze pokojowej lub do 24 godzin w lodówce.
2. Przed wykonaniem testu zaleca się zapoznać z instrukcją producenta i wykonać test zgodnie z procedurą. Pobieranie materiału do badania powinno odbywać się w rękawiczkach.
3. Otrzymany wynik testu należy interpretować zgodnie ze wskazówkami producenta. Trzeba zwrócić uwagę na wyniki kontroli prawidłowo przeprowadzonego testu.
4. Jeżeli dodatkowo istnieją wskazania do wykonania posiewu, powinno się jednocześnie pobrać dwa wymazy i jeden skierować na posiew do pracowni bakteriologicznej.

Test na anginę bakteryjną – jak odczytać wynik?

Swoistość większości testów w porównaniu z hodowlą bakteriologiczną jest bardzo duża (ok. 91–99%), dlatego wynik pozytywny należy traktować jako wiarygodny. W przypadku potwierdzonej infekcji bakteryjnej gardła wskazana jest antybiotykoterapia. Lekarz w takiej sytuacji najprawdopodobniej przepisze antybiotyk aktywny wobec S. pyogenes¹. Antybiotykoterapia zmniejsza ryzyko wystąpienia groźnych powikłań ropnych, ale też immunologicznych jak ostre kłębuszkowe zapalenie nerek czy gorączka reumatyczna2. W przypadku potwierdzonego zakażenia bakteryjnego zastosować można też Chlorchinaldin tabletki do ssania – lek o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym i przeciwpierwotniakowym³.

Wynik negatywny nie wyklucza całkowicie rozpoznania anginy wywołanej PBHGA, choć zwykle oznacza infekcję wywołaną przez inny patogen. Jeśli występują wyraźne objawy anginy ropnej, w takim przypadku wskazane jest zastosowanie metod hodowlanych. Zalecane jest więc pobranie materiału do badania w laboratorium, czyli posiewu¹.

Najczęstsze błędy popełniane przy robieniu testu na paciorkowca

Błędy popełniane podczas wykonywania testu na paciorkowca mogą sprawić, że jego wynik będzie niewiarygodny, dlatego należy się ich bezwzględnie wystrzegać. Do najczęstszych błędów należą¹:

• pobieranie wymazu z gardła, gdy objawy bakteryjnego zapalenia gardła są mało charakterystyczne. Wyhodowanie w takiej sytuacji drobnoustrojów potencjalnie chorobotwórczych może spowodować błędną interpretację wyniku i stać się przyczyną wprowadzenia niepotrzebnej antybiotykoterapii. Należy pamiętać, że niektóre bakterie mogą naturalnie kolonizować gardło;
• pobieranie wymazu na badania mikrobiologiczne po zastosowanej antybiotykoterapii – test powinno się wykonać przed rozpoczęciem stosowania antybiotyku;
• pobieranie wymazu po posiłku – zanieczyszczenie próbki florą bakteryjną z posiłku;
• nieprawidłowy sposób pobierania wymazu – przed wykonaniem testu na paciorkowca należy zapoznać się z instrukcją lub pozostawić to osobie, która się na tym zna.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące testu na paciorkowca:

1.Kiedy zrobić test na paciorkowca?

Szybki test na paciorkowca wykonuje się zazwyczaj w przypadku wystąpienia objawów ostrej infekcji gardła wskazujących na zakażenie bakteryjne. Charakterystyczne dla anginy ropnej jest zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, silny ból gardła i ból podczas połykania.

2.Jak się robi test na paciorkowca?

„Szybki test” na obecność antygenu PBHA przeprowadza się z wymazu pobranego z gardła i migdałków przy pomocy wymazówki ze specjalną końcówką. Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne, może być przeprowadzane nawet u dzieci.

Bibliografia:

1. Dzierżanowska D., Semczuk K., Pawińska A. i in., Zasady wykonywania wymazu z gardła na posiew oraz bezpośredniego testu na obecność antygenu Streptococcus pyogenes u dzieci z podejrzeniem anginy paciorkowcowej, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/procedury/15281,zasady-wykonywania-wymazu-z-gardla-na-posiew-oraz-bezposredniego-testu-na-obecnosc-antygenu-streptococcus-pyogenes-u-dzieci-z-podejrzeniem-anginy-paciorkowcowej (dostęp: 2023.02.21.)).
2. Sawiec P., Mrukowicz J., Szenborn L., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3 (dostęp: 2023.02.21.)).
3. Witryna internetowa: https://www.chlorchinaldin.pl/ (dostęp: 2023.02.21.)).